Nhưng có điều không bình thường, nông nghiệp dù đang góp phần to lớn vào sự nghiệp phát triển đất nước, người nông dân – những người một nắng hai sương, vẫn là người chịu thiệt thòi nhiều nhất trong xã hội.
Chênh lệch giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn, bất bình đẳng và xung đột xã hội ngày càng tăng. Nông thôn Việt Nam tiềm tàng nhiều bất ổn, chứa đựng những vấn đề nóng bỏng và bức xúc có nguy cơ bùng nổ, khó giải quyết.
Tốc độ đô thị hóa quá nóng và quá trình công nghiệp hóa đất nước quyết liệt, một mặt làm thay đổi bộ mặt đất nước, mặt khác cũng đưa lại những hệ lụy bất ngờ.
Thiếu việc làm trở thành một vấn đề xã hội gay gắt đe dọa sự ổn định cuộc sống nông thôn. Năng lực quản lý xã hội yếu kém và sự thiếu thốn của đầu tư công khiến hệ thống hạ tầng, môi trường sống xuống cấp đến mức báo động.
Một bộ phận cán bộ hư hỏng, suy thoái, tham nhũng biến chất đã thủ tiêu truyền thống dân chủ làng xã. Cơ chế quản lý bạo ngược, cường quyền, phục vụ lợi ích nhóm, đã thỏa thuận với các nhà tư bản, áp chế, cướp đất của dân.
Hệ thống chăm sóc sức khỏe yếu kém, đầu tư cho giáo dục thấp, an sinh xã hội không được coi trọng khiến cho môi trường sống ở nông thôn ngày càng tiêu cực và trì trệ.
Những nhân tố tổng hợp trên là những cú hích không thuận chiều làm văn hóa các miền quê, xưa kia êm ả sau lũy tre làng đang biến động dữ dội, thậm chí biến dạng, méo mó, lệch chuẩn.
Trọng chức, trọng quyền và trọng tiền đã thay cho cho trọng tình, trọng nghĩa,trọng nhân. Văn hóa vật chất có nguy cơ đẩy lùi hoạt động văn hóa tinh thần. Lũy tre làng đã được mở tung, đồng tiền lên ngôi trong các quan hệ cộng đồng, kể cả gia đình ruột thịt.
Anh em, thân tộc đánh nhau để giành giật thừa kế. Con kiện bố mẹ vì phân chia gia tài. Tranh chấp chức quyền gay gắt vì lợi ích riêng của họ hàng, gia tộc. Đời sống nông thôn náo loạn vì tệ nạn cờ bạc, ma túy, mại dâm.
Hoạt động văn hóa tâm linh bị biến dạng vì những toan tính thương mại và mê tín dị đoan. Nhiều hủ tục được khôi phục, nhiều loại hình văn hóa xấu, du nhập từ nước ngoài phát triển tràn lan đè bẹp những thuần phong mỹ tục truyền thống.
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa là quá trình phát triển tất yếu không thể cưỡng lại. Con đường đưa đất nước trở thành nước công nghiệp, hội nhập thế giới không dễ dàng gì.
Nhưng không thể trở thành một đất nước hùng mạnh nếu không xây dựng được một nền văn hóa có bản sắc. Đất nước vẫn còn hơn 70% dân số là nông dân. Xây dựng một nền văn hóa, không thể tách rời vấn đề văn hóa nông thôn.
Đã có nhiều nghị quyết về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Nhưng con đường để nghị quyết đến với cuộc sống vẫn còn một khoảng cách. Hạ tầng giao thông nông thôn chưa được đầu tư đúng mức.
Đầu tư cho y tế, giáo dục, văn hóa chưa xứng tầm. Quy hoạch đô thị một cách hợp lý vẫn diễn ra tùy hứng và tràn lan. Nghị quyết trung ương 4 khóa XI làm trong sạch đảng, chấm dứt nạn cường hào trong đội ngũ cán bộ cơ sở, làm lành mạnh hóa môi trường của nông thôn vẫn chưa được thực hiện một cách kiên quyết và triệt để.
Cây gậy đã có. Vấn đề là quyết tâm của tất cả chúng ta.
